Daha önceki yazılarımızda, nükleer enerjiyi 2023
yılında tümüyle bırakarak, Yenilenebilir Enerjilere (YE) ağırlık veren
Almanya’daki elektrik üretimiyle ilgili gelişmeleri ele almıştık /1,2,3/.
Bugünkü yazımıza birincil (primer) enerji üretim ve tüketimini de katarak,
Almanya’daki büyük enerji sorunlarını ve çözüm çabalarını, bugünün yeni verileriyle
özetlemeye çalışacağız. Umarız bunlar, Türkiye’de bu konudaki benzer sorunlara
ve çabalara ışık tutabllir.
Son yıllarda güneş ve rüzgardan elektrik üretiminde büyük atılım
sağlandı, sağlanıyor, özellikle Çin ve Almanya bunlarda başı çekiyor. Ülkemizde
de rüzgardan elektrik üretiminde epey artım var, güneşten elektrik üretiminde de artım
bekleniyor, Hepimiz bu tükenmeyen
kaynaklardan enerji üretiminin daha da artmasını diliyoruz. Çoğumuz, özellikle güneş ve rüzgardan üretilecek
enerjilerle yakın bir zamanda olmasa da ileride, kömür, doğal gaz, petrol ve
nükleer enerji kaynaklarının yerini, alacağı
inancını taşıyoruz. Daha önceki
yazılarımızda bu konulardaki gelişmeleri ve ileriye dönük kestirimleri ilgili bilimsel araştırmalara dayanarak Almanya, Türkiye ve dünya için ayrıntılarıyla
ve ilgili grafiklerle açıklamıştık. 2040’lı yıllarda dünyada YE’lerle elektrik üretimin
toplam üretimin ancak % 30 kadarını
karşılayabileceğini, kalanının ise yine,
kömür, doğal gaz ve nükleerden sağlanabileceğini belirtmiştik /1/. Bunun
nedeninin ise, artan nüfus, konforlu yaşam ve savurganlık sonucu git gide artan
enerji gereksinimi olduğunu da belirtmiştik. Aşağıda, bu konudaki gelişmelere yakından
bakacağız.
Almanya’da Birincil Enerji Üretim ve
Tüketimi:
Kömür, doğalgaz, petrol, nükleer yakıtlar ve YE’ler, birincil
enerjiler olarak bilindiği gibi yerine göre, evlerin ısıtılması, endüstrinin, elektrik
santrallerinin, taşıt araçlarının çalıştırılması gibi daha bir çok yerde kullanılıyor.
Almanya’da tüketilen birincil enerjinin,
ancak üçte biri ülkede üretilebiliyor (Toplam üretilen miktar bugün yaklaşık
olarak sadece 4000 Petajoule iken,
tüketilen miktar 13500 Petajoule *). Bkz.Şekil 1: Almanya’daki son kömür ocağı
da 2018 sonu kapatıldı. Artık kömürlü
elektrik santralleri dışalım (ithal) kömürle işletiliyor.
Şekil 1:
Almanya’da üretilen birincil enerjilerde çeşitli kaynakların yıllara göre payları
(Siyah:Taşkömürü, Kırmızı: linyit. Mavi:petrol, Sarı:doğalgaz, Yeşil:YE ve
diğerleri)
Almanya’da 2018’de birincil enerji
tüketiminde Yenilenebilir Enerjilerin topam payı Şekil 2’den görüldüğü gibi % 14.
Bunda en büyük pay biyokütlenin olup % 7,4. Biyokütle, sadece odun, gübre,
tezek ve diğer bitkisel atıklar gibi bitki yakmak olmayıp, kolza (raps) ve
mısır yetiştirilerek bunlardan biyogaz, biyodizel,
biyoetanol gibi yakıtlar üretilerek de bunların kullanımını içeriyor.
Not: Her ne
kadar biyokütlenin doğrudan ya da dolaylı olarak yakılmasıyla havaya CO2 ulaşıyorsa da, ulaşan miktar havadan
son yıllarda alınan miktar kadar olduğundan atmosferdeki CO2 dengesi bozulmuyor. Fosil
yakıtlardan örneğin linyitte ise, milyonlarca yıl boyunca havadan alınan CO2
‘ten bitkide biriken karbon, linyitte yakıldığında, açığa çıkan CO2 bir
anda atmosfere aktarılarak denge bozuluyor ve havadaki bugünkü CO2 derişimi, linyit yakıldıkça artıyor.
Birincil enerjilerin kullanımında, rüzgarın toplam
YE’deki payı: % 3,2, Güneşin ise :% 1,5.
Su (barajlar) ve çöp enerjilerinin payları ise çok daha
az.
Şekil 2: Almanya’da birincil
enerjilerin tüketiminde endüstrinin kullanım payı
Koyu gri: Petrol, Açık gri:Doğalgaz, Koyu siyah:Nükleer, Açık siyah:
Linyit ve Taşkömürü
Aşağıdaki
Çizelge’den görüldüğü gibi endüstrinin, birincil enerjilerin
kullanımındaki payı yaklaşık olarak Almanya’da üretilen enerji kadar olup (4000
Petajoule*), toplam tüketimin üçte biri kadardır. Endüstri ise , YE’lerin
sadece % 3,2 lik çok az bir bölümünü kullanabiliyor (2017de saddece 130
Petajoule) .
|
Almanya’da
Endüstride enerji kaynaklarının kullanım miktar ve oranları (2017)
|
||
|
Enerji
kaynakları
|
Petajoule
|
Toplamın %
|
|
Insgesamt
|
4 076
|
100
|
|
Doğalgaz
|
1 200
|
29,4
|
|
Elektrik
|
866
|
21,2
|
|
Taşkömür ve
Linyit
|
693
|
17,0
|
|
Petrol ve ürünleri
|
686
|
16,8
|
|
Yabancı
kaynaklardan ısıtma
|
186
|
4,6
|
|
Yenilenebilir
Enerjiler
|
130
|
3,2
|
|
Diğer
kaynaklar
|
315
|
7,7
|
İkincil
Enerji: Elektrik Enerjisi Üretim ve Tüketimi
Almanya’da tüketilen elektrik
enerjisinin yaklaşık olarak tümü, ülkede üretilebiliyor. 2018’de üretilen toplam
elektrik enerjisi 541 TWh(= 1948 Petajoule) olup buna katkıda bulunan birincil
enerji kaynakları (Bkz. Şekil 3): YE: %40,2, Linyit: % 24,1, Taşkömürü: % 14,
Nükleer: % 13,3.
Böylelikle Almanya’da 2018’de ilk kez
YE’den elektrik üretiminde % 40 lık payla rekor kırıldı! Elektrik enerjisi
üretiminde Güneş enerjisinin YE’e katkısı % 8,5, rüzgarın ise % 20,2 oldu. Arta
kalanı: biyokütle, su (barajlar) ve diğerleri. Endüstride ise Yenilenebilir
Enerjiler (YE) sürekli olmadığından ancak % 3 kadar kullanılabiliyor. Halbuki
Endüstri birincil (primer) enerjilerin % 30’nu kullanıyor ve bunun gece gündüz
sürmesi gerek. Örneğin çelik ve
aluminyum endüstrisinde 2500 dereceye varan sıcaklık için kesintisiz enerji
gerek. Güneş ve rüzgarın olmadığı saatlerde kömür ve nükleer santrallerin
devreye alınması gerekiyor. Buna ise bunları işleten şirketler, büyük
santrallerini ‚ ikide bir çalıştır / durdur!‘ emirleri sonucu her an ‚emre
amade‘ beklemek istemediklerinden (ayrıca makinelerin yıpranmalarına neden olunduğundan) karşı çıkıyorlar.
Şekil
3 Almanya’da 2018’de üretilen elektrik enerjisinin kaynaklara göre dağılımı
Birincil
ve Elektrik Enerjilerinin Üretimi, Tüketimi ve Dağıtımında Sorunlar, Çözüm
Çabaları
İklimi daha fazla etkilememek için havaya salınan CO2 miktarını azaltmak
amacıyla kömürlü santrallerin en geç 2038 yılına kadar tümüyle kapatılması
Almanya ilgili uzlaşma kurulunun yeni önerisi (26.01.2019). Bu henüz hükümette
görüşülüp kabul edilmedi. Tüm kömürlü santraller kapatılırsa elektriğin kWh-fiyatının
0,50 EuroCent kadar artacağı da ileri sürülüyor. Öte yandan kömürlü yeni
elektrik santralleri ise son yıllarda yapım halinde /1/. Bunlar da ileride kapatılırsa, doğalgaz ve
biyogazla çalışanların yapılması gerekiyor. 2011’den beri rüzgar ve güneş
santralleri için yılda 10 milyar Avro‘yu geçen yatırımlar yapılarak büyük çaba
harcandı, harcanıyor. Bunlar daha çok, halkın elektrik faturalarına yansıtılıyor.
Özellikle rüzgarı bol kuzey Almanya ve deniz, rüzgar kuleleri parklarıyla
doldu. Çok rüzgarlı havalarda üretilen çok fazla elektrik, güney Almanya’ya
yüksek gerilim hatları henüz yapılmamış olduğundan iletilemiyor ve
kullanılamıyor. Kuzeyden güneye rüzgar kaynaklı elektriğin aktarımı için yeni
şebekenin bütçe bulunarak kurulması gerekiyor. Çevre halkı ise yüksek gerilim
hatlarının yanı başından geçmesini istemediği gibi rüzgar kulelerinin görünüm
ve gürültüsünü de istemiyor. İmza toplanarak, yargı yoluyla bunlar
engelleniyor. 2023’de nükleer santraller tümüyle devreden çıkacağından bunların
ürettikleri enerjiyi üretmede YE’ler yeterli olamayacağından özellikle
endüstinin gerek duyduğu enerji yine fosil yakıtlı santrallerden
karşılanabilecek. Almanya ileride
olabilecek enerji açığını AB şebekesinden sağlayabilecek ancak bunun da
garantisi yok. Çünkü komşu ülkelerin, kendileri için gereken enerjiyi her zaman
Almanya’ya vermeyecekleri biliniyor. Ayrıca
AB şebekesindeki elektriğın ise büyük bölümü, Almanya’nın karşı olduğu, Fransa gibi ülkelerdeki nükleer santrallerden
gelecek.
Gerek kömür ocaklarının kapatılması gerekse kömürlü santrallerin
kapatılmasından ekonomik olarak etkilenen personelin ve çevre halkının ise
işyerlerinin kapanması sonucu önümüzdeki 20 yılda 50 milyar Avro’yu geçen ödemeleri de
devletin yapması isteniyor.
Sonuçlar
Almanya’da YE’lerle elektrik
üretiminde büyük yatırımlarla sağlanan atılıma ve toplam elektrik üretiminin %
40’lık bölümüne ulaşılmasına rağmen birincil enerjilerin tüketiminde rüzgar ve
güneş kaynakları % 5‘in altında kalırken, diğer
YE’lerle birlikte toplam tüketimdeki pay % 14 kadar. Endüstride ise YE‘lerin
kullanım payı daha da az : % 3,2. Bu nedenle bugün ve yakın bir zamanda fosil
kaynakların, nükleer enerjiyle birlikte payı % 80 dolayında 2023 yılına kadar
sürecek, daha sonra 2038 yılına kadar yine kömür, doğal gaz ve petrol santralleri enerji tüketiminin büyük bir bölümünü
karşılayabilecek.
Yukarıda özetlediğimiz çok çeşitli
sorunlarla ilgili 2011 den beri uğraşılagelen çözüm çabaları sürüyor ve
bunların nasıl çözümleneceğini ancak zaman gösterecek. Özellikle 2023 yılında
nükleer santraller tümüyle durdurulunca, durum daha iyi anlaşılabilecek, eksik
elektriğin nereden sağlanacağı belirlenecek. Politik ve teknik önlemlerin neler
olacağı daha belirgin olarak ortaya çıkacak.
İleride biyokütleden sağlanacak enerjinin gerektiği kadar
artırılmasında da sorunlar bekleniyor: Kolza (raps) ve mısır tarlaları gitgide
büyük alanlar kapladıça, artan nüfusu besleyebilecek tarım için çok daha az
tarla kalacak.
Dünya’da ise Şekil 4’den görüldüğü
gibi 2040 yılında rüzgar ve güneş enerjilerinin, toplam elektrik üretiminin
ancak % 26 kadarını karşılayabileceği, arta kalanın, su (barajlardan: % 17),
fosil ve nükleer yakıtlardan (% 54) sağlanabileceği kestiriliyor /1,4/. Bunun
nedeninin ise, 9 miyara varacak nüfus, konforlu yaşam ve savurganlık sonucu gitgide
artan enerji gereksinimi olduğunu önceki yazılarımızda belirtmiştik. Çözümlerin
ise, devletlerin doğayı ve iklimi
koruyucu politiklarında, nüfus planlanmalarında, halkların bilim ve teknolojiye
dayanan temel eğitimlerinde, bizlerin de daha bilinçli, tutumlu ve daha az
savurgan yaşamamızda olduğu zamanla daha açık görülecek. Umarız iş işten geçmeden
bunlar gerçekleşebilir ve hep birlikte enerji sorununa çözümler getirilebilir.
Şekil
4: Dünya elektrik üretiminde kaynaklar 2015 ve 2040 (kestirim)
(Birim *) : Petajoule (PJ) :
10 15 Joule (1’in sağında 15 adet sıfır, 1 Joule: 1 Wattsaniye’lik
enerji)
1 Petajoule= 278 GWh= 0,278 TWh; 1 TWh= 3,6 Petajoule.
.............................................
İlgili yayınlar :
1.Elektrik enerjisi üretiminde.. DÜNYA NEDEN KÖMÜR VE
NÜKLEERi BIRAKAMIYOR? Y.Atakan, HBT https://www.herkesebilimteknoloji.com/haberler/surdurulebilirlik/dunya-komur-nukleeri-birakamiyor
3. https://www.herkesebilimteknoloji.com/haberler/surdurulebilirlik/gunes-enerjisi-panellerinin-cevreye-verdigi-zararlar-tartisiliyor
4. EIA International
Energy Outlook 2017
5. https://www.iea.org/weo2017/ (Tüm birincil enerjiler için, sadece elektrik
üretimi değil)
6/
https://climatechangedispatch.com/1600-new-coal-power-plants-being-built-around-the-world/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder