Biliyor musunuz? Artık
Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi yok, Teknoloji Daire Başkanlığı
var. Hayırlı olsun. Prof.Dr. Sait Akpınar Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi’nin
müdürü olduğu yıllarda (1960 başlarında) merkezin bir mükemmeliyet merkezi olmasını
istiyordu. Ordinaryus Prof.Cahit Arf, Kaya İmre, Ercüment Özizmir gibi dünya
çapında ilim adamları Çekmece’de yıllarca çalıştılar. Dünyada ilk defa
plazmanın en genel denklemini ortaya çıkardılar. Bu denklem 37 sayfa
uzunluğundaydı. (çözüm değil, çözülecek denklemin kendisi!) Bu çalışma ÇNAEM
yayınlarından ingilizce olarak 23,24 numara ile basıldı. Gene Çekmece’de
Prof.Dr. Niyazi Tarımer, 8-10 kişilik seçkin talebelerden oluşan bir gençler
grubuna teorik fiziğin esaslarını anlatıyordu. Öğrenim aylarca ve aylarca
sürdü. Talebeler geceleri koltuklarda uyuyarak bu dersleri takip ettiler.
Sonunda ileride hepsi çeşitli üniversitelerde hoca oldular.
Çekmece, Amerika ile
anlaşıp Brokhaven Milli Laboratuvarı’nın (BNL) kardeş laboratuarı oldu. BNL, Amerika’nın Milli Mükemmeliyet Merkezi
idi. % 1.143 zenginleştirilmiş uranyumlu 72 çubuktan ibaret bir alt kritik
sistemi, parametrelerini ölçmek üzere Türkiye’ye hibe etti. Grafitleri TR-I
reaktöründen çıkardık, yerine 10 tonluk su tankı yerleştirdik. İçine bir kritik
altı küçük reaktörü bir araba marifetiyle monte ettik. TR-I reaktörü 1 MW’ta 4
saat çalıştığı zaman biz kritik altı sistemde 2 x 109n/cm2sn
lik akı elde ettik. Çıkan radyasyon 8 Röntgen idi. Deneyler ertesi gün saat
13:00’de başlıyordu. (Sağlık Fizikçi arkadaşlarımızın gözetiminde) Nötron
kolimatörleri BNL’den, 10.000 Dolar değerindeki Berilyum mono-kristal gene
ordan, M.A.N. Difraktometresi Almanya’dan getirildi. Fahri Domaniç, Ömür Akyüz
Kadmium’un nötron tesir kesitini Çekmece’de kendi yaptığımız nötron
spektrometresi ile ölçtük. Sonuçlarımız İsviçre’deki ölçülerden daha iyi olarak
elde edildi. BNL’den Dr.Herbert Kouts ve Dr. V. Sailor sık sık Çekmece’ye gelip
bize önderlik ediyorlardı. Sonuçlar çok prestijli Amerikan ilim dergilerinde
çıktı.
1970’lerde Dr. Ahmet
Yüksel Özemre merkez müdürlüğünde ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
Başkanlığı’nda bulunduğunda Ertok Kuntel’le birlikte nükleer güce dönük
araştırmalar çok büyük hızla gerçekleştirildi. Uranyum, Toryum çubukları,
paletleri başarı ile yakıt grubu yardımı ile gerçekleştirildi. Merkezin hedefi
tamamen değişmişti.
Görüldüğü üzere,
merkezlerin hedefleri gelen başkanlara göre tamamen değişebiliyordu. TAEK’in
önceden planlanmış tek hedefi olmadığı hemen ortaya çıkıyor. Beş yıllık planlar
var mı? Var ama uyan yok. İkinci Cihan Harbinden önce Toryumlu reaktörler
Amerika’da çalışıyordu. Bizim daha o zamanlar Toryuma başlamamız gerekirdi.
Şimdi yurdumuzda modüler birçok Toryum reaktörü çalışıyor olacaktı ve biz her
yıl dışarıya 75 milyar dolar doğal gaz ve petrol parası akıtıyor olmayacaktık.
Çok değerli Alman
filozofu Hegel “gelişme, zorunlu olarak erekseldir” demiş ve yolu çizmiş. 1960
neresi, 2018 neresi. Bizim hala bir hedefimiz, ereğimiz yok.
Doç.Dr.Çetin
ERTEK
16.12.2018
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder