KISA KISA NÜKLEER REAKSİYONLAR

·         Nükleer teknoloji, teknolojinin lokomotifidir.

·         Aynı anda evleri ısıtıp, elektrik elde edip, deniz suyundan tatlı su elde edebilirsiniz.

·         Havaya CO₂ vererek kirletmez.

·         Nükleer santralın ömrünü az bir masrafla 30 yıl uzatabilirsiniz.

·         Nötronlar yeryüzüne dik bir borunun içine alınırlarsa yukarıya doğru çıktıkça yavaşlarlar ve sonunda dururlar, bu noktaya tabii uranyum veya U-238 levhası koyarsanız, nötronlar U-238 içine girerler ve Pu-239 yaparlar.

·         Aynı şekilde bir nötron kaynağının önüne 20 cm.lik bir su kabı koyarsanız, nötronlar suyun içinde 18 çarpışma yaparak U-238’in içine kolayca girerler, sonuçta Plutonyum elde edersiniz.

·         Radon’dan çıkan alfa parçacıkları bir cam tüp içinde toz metalik Berilyumla çarpıştırılırsa nötron kaynağı elde edilir. (Rn+Be)

·         Araştırma reaktöründe, Amerikyum alfa parçacıklarının çıkması için kullanılır. Çıkan alfa parçacıkları gene Berilyumla çarpıştırılarak nötron kaynağı elde edilebilir. (Am+Be)

·         Polanyum reaktörden elde edilir. Polanyumdan çıkan alfa parçacıkları Berilyumla çarpıştırılır, saniyede 10⁷ nötron/cm² nötronlar elde edilir.

·         Reaktörden elde edilen Plutonyum, Berilyum’la çarpıştırılırsa nötronlar elde edilir. Bunlara nötron kaynağı denir. Santimetre kareden iki yönde saniyede geçen nötron sayısı 107 n/cm2 san civarındadır. Nötron kaynakları bu şekilde elde edildiği gibi, tabii atom reaktörlerinden de elde edilir.

·         Doktoramda parametreleri tayin edilecek, küçük, kritik altı 104 kg ağırlığında hafifçe zenginleştirilmiş Uranyum çubuklarını kullandım. Uranyum içinde meydana gelen Plutonyumu ölçmek istiyorduk. Ölçeceğimiz Plutonyum miktarı 1 gramın milyonda birinin milyonda biri kadardı. Bu kadar hassasiyetle bu ölçüyü yapabilmeniz için yukarıdaki nötron kaynaklarından hiçbirini kullanamazsınız. Çünkü çıkardıkları nötron sayısı 10⁷’yi geçmez. Deneyi bu hassasiyette yapabilmeniz için nötron akısının bunun 100 misli yani 10⁹ olması gerekir. Burada ölçü statistiği yapıyoruz. Biz 10⁹ nötron/cm² saniyeyi TR-I reaktöründen aldık. Parametreleri ölçülecek küçük reaktörü TR-I reaktöründe 4 saat ışınladık. Bunu TR-I reaktörünün thermal kolonunda yaptık. Sistemin ışınlanabilmesi için termal kolondaki bütün grafit tuğlaları çıkardık. Hacmi kadar yere su tankı inşa ettik. İçine raylı bir araba inşa ettik. Kritik altı sistemi bunun içine yerleştirdik. Işınlanma sonunda 8 Rontgen’lik bir radyasyon çıkıyordu. Sağlık fizikçilerimizin kontrolü altında sistemi sudan çıkarıp sayma odasına aldık. Uranyum çubukların arasına yerleştirilen ince Uranyum diskler, gama ışınları ölçülmek üzere gama odalarına alındı. Başarı ile, büyük hassasiyetle ölçüler yapıldı. Deneysel çalışmalar 7 yıl sürdü. Bu arada ben Uranyum çubukları asitte eriterek de ölçüler aldım. Asitte eritilen bu örnekleri, değerli kimyacı arkadaşım Ali Yalçın, Tri Bütil Fosfat’la fisyon ürünlerinden ve Toryumdan ayırdı. Ayırmada Japon Ishimori tekniği kullanıldı. Uranyum +5 oksidasyon seviyesine getirilip sabit tutuldu. Kimyasında “solvent extraction” kullanıldı. Deneysel sonuçlar Çekmece’yi ziyaret eden Amerikalı ilim adamları Dr. Herbert Kouts ve Fizik Nobel Ödülü almış Glen Seabourg tarafından takdirle karşılandı. Amerikalılar bana deneysel sonuçlarla karşılaştırılacak teorik sonuçları söz verdikleri halde vermediler. Türkiye 35 sene bekledi. Hesapları yapacak duruma geldi, fakat ne Çekmece teorik grubu ne Türkiye’deki herhangi bir nükleer teorik grup hesabı yapmadı, yapamadı. Karşılaştırma yarım kaldı.Türkiye’de yapılan hesapları deneyle veya yapılan deneyleri hesapla karşılaştırma ameliyesi maalesef tam olarak yapılmamaktadır. Üzüntü ile bildirilir.

Doç.Dr.Çetin ERTEK

28.04.2018