..

..
..

28 Aralık 2016 Çarşamba

UÇAK KANATLARININ AŞINMASI VE METAL YORGUNLUĞU

Sene 1961-62, TR-I Araştırma Atom Reaktörü 1 MW güçte başarı ile çalışıyor. Reaktörün civarında 3 önemli kanaldan nötronlar kontrollü bir şekilde dışarı alınıyor. Her bir kanalın ucunda, birincide, M.A.N. nötron difraktometresi, (Alman Hükümetince M.A.N. firmasından Türkiye’ye hediye edilmiş.) ikincide HASKY adında Kaliumun tesir kesitlerini İsviçre’den daha iyi ölçen, Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi’nde kendi imkanlarımızla yaptığımız nötron spektrometresi. İçinde Berilyum mono-kristali nötron enerji ayrımını mükemmel gerçekleştiriyor. Üçüncüde Çetin Ertek’in deneylerini yaptığı 10 tonluk su tankı. Bulduğumuz nötronların akısı 109 nötron  /cm2 saniyede bin milyon, bir milyar cm2 den geçen nötron sayısı. MAN difraktometresi 1973’te çalışır vaziyette profesyonel hiçbir makale çıkaramadan çalışır vasıfta iken 1977-78’de bir kenara atılıyor. Tank da bir kenara atılıyor, HASKY spektrometresi de parçalarına ayrılıyor. Aynı tip reaktörde, aynı zamanlarda Güney Afrika’da M.A.N. difraktometresi ile maddenin içindeki H merkezleri F merkezleri bulunuyor, reaktörün gücü 20 MW’a çıkarılmış, metallerin içindeki plastik malzemeler ölçülüyor, istenilen malzeme içine istenilen başka bir malzeme “doping” yapılabiliyor, aşınmaları ölçüyor, malzeme yorgunluğunu ölçüyor. Reaktörün adı Safari. Devamlı yakıt değiştiriyorlar, ellerindeki 7 Atom (yedi komşusu için 7 bomba) bombasının kritik uranyumunu, elektrik enerjisi üretimi için dönüştürdüler. Bombadan vazgeçtiler. Bu projelerden ayda milyonlarca dolar para kazanıyorlar. Fisyondan bol miktarda fakir uranyumdan molibden elde edip satıyorlar. Nötron tomografisi tekniği ile iç yapıyı görüyorlar. Kuruluşun adı “Necsa”, reaktörün adı SAFARİ, bugün hala muntazam şekilde çalışıyor. Bütün bu bilgileri çok değerli arkadaşım Prof. Dr. Melih Geçkinli’den aldım. Kendisi 2007 yılında buraya giderek, nükleer mühendislere, reaktör dinamiği dersi vermiştir. Yeri Güney Afrika’da, Pelindaba’dadır.
Çekmece’de 20 yıldan beri tek nötron üretilmemektedir. Ama onları yakalayıp üstüne geçme çabalarımız devam etmektedir.(!)
TR-I reaktörünün Amerika’dan alındığı yıllar, aynı tip reaktör, İran tarafından da, çeşitli Afrika ülkelerinden de satın alınmıştı. Sonra Afrika’nın bazı ülkelerinde reaktörün içinde farelerin dolaştığı rivayet edilir.
Doç.Dr. Çetin ERTEK

24.12.2016

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder