İSVİÇRE, ÇEK CUMHURİYETİ, KANADA, JAPONYA, SİNGAPUR, GÜNEY KORE, DANİMARKA VE ENDONEZYA’DA ERGİMİŞ TORYUM TUZ REAKTÖRLERİ ÇALIŞMALARI

İsviçre daha önce tanıttığımız SAMOFAR projesinde Hollanda’nın ev sahipliğinde Fransa’nın sağ kolu olarak çalışmaktadır. Hedef reaktörün gücü 3000 MW thermaldir. (MSFR reaktörü). Kazanın içinde ThF₄-UF₄⁷LiF bulunmaktadır.

Çek Cumhuriyeti 2017’de Ergimiş Tuz Reaktör projesine başlamıştır. (Floride Salt Soğutmalı Yüksek Sıcaklık Reaktörü), FHR ve MSR. Proje 4 seneliktir. Çek araştırma enstitüleri ve belli başlı Çek firmaları tarafından yürütülmektedir. Proje 3 önemli ana amaç üzerinde ilerlemektedir(1).(Theoretical and Experimental Physics of MSR/FHR). FLİBe tuzu ve toryum uranyum florürlerin karışımları. Esas amaç, LR-O test reaktörünün florit tuzlarının nötroniğini incelemektir. Reaktör Araştırma Merkezi Rez’de bulunmaktadır. Kazandan ThF₄ ve UF₄’ün elde edilmesi metodları da incelenmektedir. Protoaktinyum ayırmaları üzerinde de çalışılmaktadır. Kazan yapı malzemeleri nikel-super alaşımı üzerinde de (MONCR) önemle durulmaktadır. Özel pompalar, musluklar, grafit kasketler üzerinde çalışılmaktadır.

Japonya’da Toryumtech Solutions firması (TTS) Toryum-Molten-Salt reaktörleri üzerinde çalışmaktadır. Kazanında ThF₄-²³³UF₄-⁷LiF-BeF₂-grafit vardır. Reaktör gücü 450 MW termaldir. Proje adı Toryum-Molten-Salt Reactor (Th-MSR) based on Fuji Concepts’dir.

Singapur Amerika ile birlikte ThorCon reaktörü üzerinde çalışmaktadır. Reaktör kazanında UF₄/NaF-BeF₂/grafit vardır. Gücü 557 MW termaldir.

Güney Kore Ajou Üniversitesi kazanında ²³³UF₄-ThF₄-⁷LiF-BeF_n grafit veya NaF-ZrF₄ vardır. Gücü 250 MW termaldir. Adı Advanced-Molten-salt, Break-even inherently safe Dual-Mission Experimental and Test Reactor’dür. (AMBIDEXTER).

Kanada Terrestrial Energy kazanında UF₄(Florürler) grafit vardır. Gücü 400 MW termaldir. Adı, Integral Molten Salt Reactor (IMSR)dir.

Danimarka Seaborg Teknoloji firmasının kazanında SNF/Florürler/grafit vardır. Adı, Compact Used Fuel Burner (CUBE) dir. Gücü 250 MW termaldir.(4,5)

Endonezya, ThorCon Power’da 2017’de fizibilite (feasibility) çalışmasını bitirdi. Daha önceki yazımda geniş bilgi sunmuştum.

Almanya, Institut fur Fest-körperpphysik gGmbH Dual Fluid Reactor-IFK Charlottenburg, 14050 Berlin 213. MSR çalışmaları. Kazan korozyon çalışmaları (7).

Çin, kazanında TRISO-coated U Th./FliBe grafit pebble-bed. Gücü 395 MW termal. Adı, Thorium-Molten-Salt Reactor, Solid Fuel (TMSR-SF). Sahibi Shangai Institute of Applied Physics (SINAP) Çin. Pebble-bed reaktörü Almanya’da geliştirilmiş. Sonra Güney Afrika Cumhuriyeti tarafından alınmış. Ondan sonra da Güney Afrika’dan Çin’e götürülmüştür. Çalışma verimi %42 gibi yüksektir.

Amerika, İngiltere, Fransa, Rusya, Hindistan ve Pakistan gibi bombacı ülkelerdeki muazzam çalışmalar bu yazıya ilave edilmemiştir. Bu yazımızdaki ülkelerin hepsi toryum yakan reaktörler üzerinde çalışmaktadırlar.

KAYNAKLAR

1.      Gen IV, International Forum, Annual Report 2017, OECD Nuclear Energy Agency, 2017.

2.      SAMOFAR, Samofar Stakeholders Bulletin, 2018.

3.      ThorCon Power, Indonesia Completes ThorCon Pre-Feasibility Study, 2017.

4.      Seaborg The Cube Reactor, 2018 (Accessed 18.11.2018)

5.      Copenhagen Atomics, Technology-Our Cornerstones in Thorium MSR Development, 2018 (Accessed 18.11.2018)

6.      Institut für Festkörper-Kernphsik gGmbH Dual Fluid Reactor-IFK Charlottenburg, 14050 Berlin 213.

7.      V.Encinas-Sanchez, M de Miguel, G.Garcia Martin, M.Lasanta and F.Perez, Corrosion resistance of Cr/Ni alloy to a molten carbonate salt at various temperatures for the next generation high temperature CSP plants, Solar Energy, vol. 171 pp.286-292, 2018.

Doç.Dr.Çetin ERTEK

14.12.2019