DÜNYA NÜKLEER ÜNİVERSİTESİ’NDEN SEÇKİN BİLGİLER VE DESTEKLEYİCİ DÖKÜMANLAR

1.      Dünyamızın iklimini değiştirmemesi için, global olarak, bütün temiz enerji teknolojileri devreye girmelidir. Nükleer enerji, çözümün önemli bir parçasıdır.

2.      Elektrik üretirken, CO₂’nin gramını havaya atmamamız için acil tedbirler almalıyız. Bunun için yeni teknolojilerin gelmesini bekleyemeyiz.

3.      Rüzgar enerjisinden elektrik elde edilmesinde olduğu gibi nükleerde CO₂ emisyonu, bütün diğer elektrik elde eden tekniklerin en azı üretilir.

4.      Nükleer enerji, iklim değişimi çözümü için ispatlanmıştır, kurulmaya hazırdır ve ani genişletilmelere de kendini hazırlamıştır.

5.      Nükleer enerji sera gazlarının emisyonunu azaltmak için çalışma ömrünün uzatılması yolunda bütün çalışmalarını tamamlamıştır.

6.       

DESTEKLEYİCİ HAKİKATLER

1.      Son beşinci IPCC Sentez raporuna göre 2050’de iklimi 2^o c artışla kapatmak için, dünyanın elektriği çok düşük karbon üreten fabrikalarının %80’e ulaşması gerekmektedir.

2.      Enerji depolaması veya atılan karbonu tekrar yakalama teknolojileri, geniş çapta önümüzdeki 10 sene içinde gerçekleştirilebilir veya gerçekleştirilemeyebilinir. Fakat her halükarda araştırma ve geliştirmelerin devam etmesi gerekiyor.

3.      CO₂ emisyonları nükleer enerjide, güneş enerjisine göre 3 misli daha azdır. Doğal gaz güç reaktörlerine göre 30 misli daha azdır.

4.      Dünyanın en çok CO₂ emisyonu yapan ülkelerde nükleer enerji kapasitesi derhal arttırılabilinir. Fransa aşağı yukarı 20 senede nükleer enerjide %75’e çıkmıştır.  

5.      OECD ülkelerindeki büyük nükleer güç reaktörleri en az CO₂ üreten reaktörlerdir. Bu santraller 1971 yılından beri 56 gigaton CO₂’nin havaya karışmamasına yardım ettiler. Bu miktar, bugünkü hızı ile 2 senelik toplam CO₂ milyar tonluk CO₂’ye eşittir.

(DECOMMISSIONING) ÖMRÜNÜ DOLDURAN REAKTÖRLER PARASI HAZIR VE DAHA DA KOLAYLAŞIYOR

1.      50-60 yıl  çalıştıktan sonra kapatılan güç reaktörlerinin sonuna (decommissioning) denir. Buna ait kaynak, reaktör çalışırken biriktirilir. Bu meblağ reaktörün inşa masraflarının küçük bir kısmını teşkil eder.

2.      Uluslararası nükleer sanayi bu alanda çok şey öğrenmiş durumdadır. İleri kesme teknikleri, robotik yaklaşımlar gelişmiş haldedir.

3.      Modern nükleer tesisler decommissioning derslerinden çok şey öğrendiklerinden, bu iş sonraki reaktörler için daha kolay olacaktır.

4.      Nükleer reaktörler ömürleri bittikten sonra, bulundukları alan yeşil saha olarak kullanılabilir, fakat o yerde yeni bir reaktörün kurulması en kullanışlı çözümdür.

DESTEKLEYİCİ HAKİKATLER

1.      Fransa’da EDF, 23 milyar euroluk bir fon kurarak, sattığı her kilowatt saat için, 0.14 euro/kWh decommissioning ve atık idaresi (waste management) harcayarak bu işi halletti.

2.      Bugüne kadar, 110 ticari güç reaktörü, 46 deneysel veya proto-tip reaktör, 250’den fazla araştırma reaktörü ve yakıt çevrim fabrikaları ömürlerini tamamlayarak decommissioning’e alındılar.

3.      Decommissioning masrafları reaktör designlarına bağlı olarak değişir. Gaz soğutmalı reaktörlerde decommissioning $ 2.600/kW mal olurken, son modern su soğutmalı reaktörlerde masraf $ 200-1000/kW civarındadır. İlerde standardizasyon ve modüler sistemler için masraf daha az olacaktır. Decommissioning sonucunda Londra’da Olimpik Park Londralılara kalmıştır.

EKONOMİ

1.      Mevcut güç reaktörleri, düşük fiyatlarla düzenli güç sağlamaktadırlar.

2.      Bugünkü güç reaktörleri, lokal ekonomiye yardım edici, iş gücü sağlayan enerji kuruluşlarıdır.

3.      Yeni nükleer santraller, rekabetçi ve atmosfere en az CO₂ verici ünitelerdir.

4.      Enerji politikalarında büyük kapitalli projeler esastır.

5.      Nükleer inşaat projeleri, bölgenin gelişme ve atılım makinalarıdır.

6.      Nükleer enerji üretim masrafları, inşaattan decommissioninge ve maden çıkartmaktan atık idaresine kadar herşeyi kapsar.

DESTEKLEYİCİ HAKİKATLER

1.      US Nükleer Enerji Enstitüsü, birçok elektrik kaynaklarının maliyetini bildiren raporlar yayınladı. Bütün yapılanlar için doğru olmamakla beraber, nükleer kömür ve gaza nazaran daha ucuzdur.

2.      Amerika’da ortalama 1.000 MW’lık nükleer güç reaktörü her sene 470 milyon dolarlık katma değeri ekonomisine ilave eder. Bu rakama 35 milyon dolarlık toplam iş geliri, 16 milyon dolarlık devlet ve lokal vergi gelirleri de dahildir.

3.      Yeni nükleer reaktörlerin kapital masrafları daha yüksektir, fakat birçok 10 yıllık çalışmasından sonra, çok düşük karbon üreten elektrik kaynakları arasında en rekabet edilebilenler arasındadır.

4.      Bugün hemen hemen bütün güç üreten nükleer reaktörler ya devlet tarafından kontrol edilirler veya elektrik piyasası tarafından regüle edilirler. Bu finans risklerini, politik riskleri azaltacak yönde etki eder. Diğer elektrik güç kaynaklarının riskleri daha fazladır.

5.      İngiltere’nin yeni nükleer güç reaktörlerini kurarak, GDP’sini önümüzdeki 15 yıl boyunca 5 milyar pound/sene arttıracağı bildirildi.

6.      Fosil yakıtların sağlık ve çevreye yaptığı zarar, Uluslararası Para Fonu’nun bir çalışmasına göre, her yıl 2 trilyon dolar olarak hesaplandı.

Doç.Dr.Çetin ERTEK

25.05.2019

DEĞERLİ OKURLARIMA “GÜNÜMÜZDE NÜKLEER ENDÜSTRİSİ” ÜZERİNE YAPILAN WNU KURSU HAKKINDA BİLGİ

1.BÖLÜM

24-26 Nisan 2019 tarihinde, İstanbul’da WNU Kursu başarı ile yapıldı. WNU, Dünya Nükleer Üniversitesi’nin kısaltılmışıdır. Ben bu kuruluşu hiç duymamıştım. Değerli arkadaşım Dr. Necmi Dayday, NUTEK A.Ş. adlı bir şirket kurmuştu. Nükleer Teknoloji Danışma Şirketi. Necmi Bey WNU ile temas kurarak bu güzel kursun İstanbul’da yapılmasına ön ayak oldu. 8’den akşam 18’lere kadar harıl harıl çalıştık. Çok şey öğrendik. Sanal Üniversite’nin merkezi Londra’da imiş. Dünya Nükler Association’ın bir dalı. İlk konuşmacı Agneta Rising (World Nuclear Association (WNA) General Director) mükemmel bir konuşma yaptı. WNA’nın Consulting Website’ında son derecede çok bilginin ücretsiz olarak elde edilebileceğini anlattı. Büyükelçilere, bakanlara verdikleri birçok kurstan bahsetti. Dünyada 56 gigawatt elektrik enerjisi üreten 55 reaktörün inşa edilmekte olduğunu bildirdi. İklim değişmesini önlemek için, atmosfer ortalama sıcaklığını 1.5^o c’te düşürmek için planlanan 1.5 kat daha arttırılması gerekmektedir. Kömür santralleri yüzünden 7 milyon insan her yıl ölmektedir. Yaş ortalaması 24 ay kısalmaktadır. Harmoni içinde yaşayabilmek için 2020 yılına kadar dünyada 1000 yeni reaktörün devreye girmesi lazım, bu imkansız dedi. Suudi Arabistan 2020-2040 arasında 17 gigawatt elektriklik santrali devreye eklemeyi planlıyor. United Arap Emirlikleri 1200 Mwe lik nükleer santrali şebekesine katmaya çalışıyor. Fransa elektriğinin %75’ini nükleerden üretmeye başlayacak. Türkiye yeni nükleer reaktörler kuruyor. Akkuyu’da 4, Sinop’ta 2, İncekum’da(?) tane. Çin’de çok daha fazla nükleer reaktör olması lazım. Yakında 15 gigawatt elektriği nükleerden üretmek istiyor. Japonya da hazırlıklarını yapıyor. Kore de aynı şekilde. Aynı tip reaktörlerin, bütün ülkelerde daha hızlı inşaa edilmesi için çok kompakt side specific licencing, özel bir lisans mekanizması hazırlanıyor. Reaktörlerin reliable, affordable ve clean (güvenilir, ödenebilir ve temiz) olması gerekiyor. Atmosferimizi kurtarmak için herhalde 2050’ye kadar nükleerin yüzdesi %25 olması gerekiyor. (Şimdilerde %15’lerde.)

Denizlerdeki uranyum, 75.000 yıl dünyaya yeter dedi. Toryum için Hindistan’da, Çin’de, Türkiye’de çalışmalar var. Toryumoksit 3300^oc’ta erir (Toria). Nötronların enerjisi (MeV ve yukarsına çıktığında Th²³² fisyon yapabilir. Düşük enerjilerde yapmaz. Toryumla çalışan hızlı (fast breeder) reaktörler yapılabilir. Toryum reaktörlerinde transuranyum elementleri çok az miktarda meydana geldiği için bu reaktörler tercih edilir. Toryum reaktörleri %84 stabil, kararlı nüklidler üretir. Plutonyum üretmediği için bomba yapılamaz. Toryumda uluslararası kooperasyon uranyuma nazaran azdır. 1944’te Şikago Üniversitesi Toryum’da ilerlemeler kaydetmişti. Weinberg’in tavsiyelerine uymayıp, plutonyum üretme, uranyum kolunu tercih ettiler.Toryumlu reaktörler atıkları içinde yakıp enerji elde edebilir. Atık hacmi çok küçültülebilir. Toryum reaktörleri patlamaz. Ergimiş tuz 850^oc gelince alttaki tıpa erir nükleer malzeme deposuna otomatik olarak döner. Duvarda Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın 200 nükleer güvenlik kitabın büyük bir tablosunu asmışlar. Amerikan standartları da ayrı bir grup teşkil ediyor. Toryum modüler reaktörleri daha ucuzdur. Nükleer reaktörlerde, radon radyum gibi aktiviteler kömürden çok daha azdır.

Daha sonra Stefano Monti (Head of Nuclear Power Technology Development Section of the Inter.Atomic Energy Agency (IAEA) Vienna) IAEA’ya katılmadan önce, İtalya’nın ENEA kuruluşunun direktörü idi. GEN-III ve SMR sistemlerinin lisans problemleri ile uğraştı. Küçültülmüş PWR reaktörleri 65 MWE güç üretiyorsa 35 tanesi modüler olarak yerleştirilebilir. Atmosferimizdeki CO₂ yi azaltmamız için 200-300 Mwe’lik SMR reaktörlerinden binlercesinin üretilmesi gerekli. Buz kıran gemilere yerleştirilen MSR reaktörleri (inşa zamanı 2-5 yıl), LFR’ler (2-5 sene), SFR reaktörleri (2-5 sene). SMART gaz reaktörleri, oil rafinesi için reaktörler, ısı üretimi reaktörleri, hidrojen eldesi için yapılan nükleer reaktörler. Yüzen mobil nükleer reaktörler, limanlara enerji üreten reaktörler, denizaltı reaktörleri, 2 metre buz kalınlığında giden modüler reaktörler anlatıldı. Bütün konuşmacılar “lokalization” adı altında uzun açıklamalarda bulundular.

Shah Nawaz Ahmad, Senior Adviser to World Nuclear Association (WNA), Nuc.Power Generation of India Ltd. (NPCIL) senior positions. World Association of Nuclear Operators (WANO) Tokyo. IAEA ve Atomic Energy of Canada Ltd (AECL) head. Kendisi ile kahve molasında 20 dakika kadar toryum reaktörlerinin metalurjik ve operasyon özellikleri üzerinde durmak imkanını buldum. Abel Julio Gonzalez (ARN, Argentina) Radyoaktivity and Radiation in Nuclear Energy’yi anlattı. Greg Kaser, University of Cambridge, periyodik nükleer Pazar yazarı, ekonomist, 2100 yılında 30-35 nükleer devlet olacağını söyledi.

2.BÖLÜM

4-26 Nisan 2019 tarihinde, İstanbul’da WNU Kursu başarı ile yapıldı. WNU, Dünya Nükleer Üniversitesi’nin kısaltılmışıdır. Değerli arkadaşım Dr. Necmi Dayday, NUTEK A.Ş.(Nükleer Teknoloji) adlı bir şirket kurmuştu. Nükleer Teknoloji Danışma Şirketi. Necmi Bey WNU ile temas kurarak bu güzel kursun İstanbul’da yapılmasına ön ayak oldu. 8’den akşam 18’lere kadar harıl harıl çalıştık. Verilen dersler çok iyi hazırlanmıştı. Bilgiler derindi ve çok yoğundu. Dünya çapında 14 uzman tarafından çok iyi hazırlanmıştı. Slaytlar, resimler çok zengindi.

Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’ndan (TAEK) Anıl B.Bölme, Sinop Nükleer Güç Projesi’nin lisanslama hazırlıklarını anlattı. Kendisi Sinop NPP’nin lisanslama projesi menejeridir. Özel bir gruba başkanlık ederek, nükleer güvenlik kaideleri, uluslararası sözleşmeler detaylarını tanzim etmektedir. Türkiye’deki yeni nükleer kanunun ve liability kanunlarının hazırlanmasında rol almıştır. Nükleer mühendislik dalından (Hacettepe) Bsc ve Msc dereceleri vardır. 1995 yılında TAEK’e girmiştir. Sinop’un seçiminde çalışmıştır. Rusya Akkuyu NPP şartlarını hazırlamıştır. Türk Milli Regülasyon yaklaşımı güvenlik detayları, reaktör emniyeti detayları ve lisanslama üzerinde çalışmaları vardır. Japon, Fransız mevzuatları onların Türkçeye kazandırılmaları meşakkatlidir. (complex nuclear transactional and regulatory issues)

B.Gül Göktepe (NUTEK A.Ş. Consulting) çok güzel bir prezantasyon yaptı. Güç reaktörlerinin emniyetini ve güvenliğini sağlamada organizasyonlardan gelen ve insan yapısından gelen güvenlik kültürü konularında önemli açıklamalarda bulundu. Gül Viyana’da 2011-2014 yılları arasında nükleer ateşe olarak çalıştı. Lokal Türk otoritelerine danışmanlık yaptı. BSc’sini Sussex Üniversitesi’nde yaptı, Londra Üniversitesi’nde MSc’yi nükleer mühendislik dalında bitirdi. Birçok seneler TAEK’te çalıştı. IAEA burslarını kazanıp Amerika’da ANL’de ve Kanada’da Chalk River’da çalıştı. NUSAC başlığı altında çok yönlü çalışma programını kurdu. Hisse sahipleri, otoriteler, çevreciler arasında çalışma düzenlerini ortaya çıkarttı. Karadeniz Uluslararası Çevrecilik ödülünü aldı. Nükleerde Kadın Örgütü’nün WİN (Women in Nuclear) Türkiye başkanı (NÜKAD) oldu. WIN Global’in bir dalının başkanı seçildi. Türkiye’de kaderle güvenlik arasında bir anlaşmazlığın bulunduğunu çok çarpıcı örneklerle anlattı. Güvenlik kültürünün oluşturulmasındaki zorluklardan bahsetti. (Faith Versus Safety) üzerinde durdu. Yanlışlık yapmada stresin etkileri üzerinde durdu. Dünya nükleer güç operatörlerinin birliğinden bahsetti, 42 ülkeden 180 kişinin bu önemli konuda WANO operatörler birliğini anlattı. Safety kültürünü öğrenmek ne kadar zaman alır? Bunun üzerinde durdu.

Cambridge Üniversitesi’nden Greg Kaser, (Nuclear Project: Economics and Nuclear Structuring) adlı konuşmasında nükleerin ekonomisinden, nükleer yapılanmadan bahsetti.

Nuclear Energy Agency her dört yılda bir (NEA) dünyada elektrik fiatlarını bildiren bir kitap hazırlamaktadır. Kitap ücretsiz olarak dağıtılmaktadır. Bu bilgiyi Bay Kaser bizimle paylaştı. Bir güç reaktörünün ömrünü doldurduktan sonra bulunduğu yerden sökülmesi için 300 milyon dolar harcandığını ondan öğrendik. Modüler olarak aynı tip güç reaktöründen 6 veya 8 tanesinin aynı yerde yapılmasının getireceği büyük ekonomik faydalardan bahsetti. Teknoloji transfer ve localization konularından bahsetti. Localization demek, güç reaktörünün yapıldığı sahada yerli sanayi ile çok iyi ilişkiler kurarak ASTM, ASME standartlarına uygun güç reaktörünü tamamlayıcı parçalar yapmak demektir. ASTM, American Standards of Testing Materials demektir. ASME American Standards of Mechanical Engineers demektir. ISO9001 Quality Control Standartları, IAEA Standartları vardır. ISO 19443, AS/EN 9100 standartları vardır.

Jean-Philippe GIRARD, kontrol mühendislerinin kalitesinden, yapılan testlerin başarısının ölçülme metodlarından, Rusya’nın 33 yeni reaktör inşaasından, Hindistan’ın 21, Finlandiya’nın 4 reaktör inşaasından bahsetti. Orta büyüklükte bir rüzgar santralının 1212 işçi çalıştırdığından, bunların 194’ünün direkt işin içinde olduklarından bahsetti. 24 Nisan’daki Round Table Small Modular reaktörler toplantısında koordinatörlüğü yürüttü. Bu grupta kendisi, WNA’dan Muhammad RABABAH, Shah Nawaz Ahmad, Stefano MONTI, Elina TEBLINSKY, Sergei Mikheev ve Necmi Dayday yer aldılar. Stefano MONTI International Atomic Energy Agency (IAEA) Nuclear Energy grubundandı. Sergei Mikheev Rosatom-MENA’dandı. 25 Nisan 2019’daki ikinci round table toplantısının koordinatörü Necmi Dayday’dı. Localization ve teknoloji transferi üzerinde konuşuldu. Buna, Greg KASER, (WNA’dan) Anton DEDUSENKO (Akkuyu NPP Project co of JSC Rosatom Energy International (REIN JSC) ve Jean-Philippe GIRARD (Nuclear Advisor) da katıldılar. Lokalizasyon ve teknoloji transferinde en elle tutulan nokta, güç santralının yapıldığı noktada yerli sanayiinin yapabileceği güç reaktörü parçalarının, istenen kalitede yapılıp santralı yapan firmaya satılmasıdır. Sinop Santralı için Japonlara yerli firmalarımızın yaptıkları parçalar tanıtılmış, Japonlar alabilecekleri parçaları bir liste halinde sunmuşlardır. Lisan zorlukları yüzünden Rosatom’a yapılacak teklif gecikmiştir. Üzerinde çalışılmaktadır. Bu yol bizi teknoloji transferine direkt olarak götürür. Adil Buyan büyük bir ileri görüşlülükle bu yolu Türkiye’ye ve şirketlere gösteren ve bunu 25-30 sene önce başlatan çok değerli arkadaşımızdır.

Doç.Dr.Çetin ERTEK

04.05.2019

NÜKLEERDE EN İLERİ LABORATUAR VE ERGİMİŞ TORYUM TUZLU REAKTÖR ÇALIŞMALARI

Ergimiş Toryum Tuzu ile yapılan çalışmalar 2013’ten itibaren müthiş artmıştır. Fransa ve Almanya’nın en ileri nükleer laboratuarlarının, birbirlerine müthiş destek olarak yaptıkları olağanüstü çalışmaları göz kamaştırıcı bir şekilde var hızı ile devam etmektedir. Karlsruhe Araştırma Merkezi, Technical University Delf, Fransa’nın CEA İleri Araştırma Merkezi, Marcule nükleer merkezi, Montreal araştırma merkezi daha birçokları omuz omuza vermişler LİF-ThF₄, LiTh-U-LiF₄ daha birçok ergimiş tuz reaktörlerinde yakıtın fiziksel stabilitesi, kimyasal stabilitesi üzerinde çalışıyorlar. Sonuçlarını en temayüz etmiş ilmi dergilerde birbiri peşi sıra sunuyorlar. Low and high conductivity şartları inceleniyor. Ergimiş tuzda meydana gelen korrozyon parçacıklarının tesbiti ve ölçülmesi. Yakıtı içine alan kazanın korozyono dayanıklılığı. Nikel bazlı paslanmaz çeliğin yüksek sıcaklıklardaki tutumu. Ergimiş tuzdaki berilyum konsantrasyonunun artmasının viskoziteyi nasıl arttırdığı, demir, molibden ve nikelin kazana etkisi, alaşım çalışmaları, korozyon-alaşım çalışmaları, Capelli ve arkadaşlarının ısı akışı-entalpi mukayesesi-korelasyonu (2013 yılı çalışmaları), ısı dağılımı ve evaporasyon etkisinin başlaması ve molecular dinamik. Fine-tune interaction potentials determinations. Local structure determination (Li, Th)F_x (Recent articles in Journal of Nuclear Matter).

Viscosity ve electro-conductivity predictions. CALPHAD Calculation Code Phase Diagram calculations and comparison with experiments. Minimization of Gibbs Energy. Ionic Fluids Calculation. Structural thermodynamics model. Fusion Entalpy Data. ThF₄ calorimeter experiments. Kalorimetrenin cinsi ısı-akış kalorimetresi. Bu çalışma bütün detaylarıyla Anna Smith tarafından TEC 2018’de sunulmuştur. Çalışmanın başlığı “Comprehensive Salt Modeling”dir. Çalışmalar,

Structural mechanics

Thermodynamics

Kalorimetry

Disiplinleriyle mukayeseli olarak yapılmıştır.

FİGES A.Ş. Mühendislik olarak, ülkemizin nükleer teknolojiyi yakalamada ve kendi milli reaktör teknolojisini ileri götürmede belki son şansı olan “Toryum Ergimiş Tuz Reaktörleri” son derecede bünyemize uygun, yatırım maliyeti az olan, tehlikeleri içermeyen, tehlike anında kendi kendini kapatan, sistemlere derhal yapıcı olarak girmek son derecede önemlidir. Büyük maddi manevi fedakarlıklarla başarılı bir Türk mühendislik firması olan FİGES A.Ş. ülkemizde ilk defa ileri atılımlar yaparak uluslararası projelerin içinde bizzat çalışmaktadır. ABD’de Kanada’da yapılan ETR çalışmalarında, FLIBE Energy Inc., ABD Enerji Bakanlığı’ndan (DOE), Temmuz 2018’de flüorürleme çalışmaları için 2.600.000 dolarlık geliştirme tahsisi almıştır. 2020’lerin ortalarında modüler 3 Mwe ile 100 Mwe gücünde ünitelerin kullanılır duruma gelmesi beklenmektedir. Hedef 5 cent/kW-saat elektrik üretim maliyetidir.

Terrestrial Energy Inc. Önce Kanada’da kurulan sonra ABD’de yan şirketini açan bu kuruluşun geliştirdiği Integral Molten Salt Reactor IMSR hafifçe zenginleştirilmiş (%5) Uranyum-235 yakıt kullanmaktadır. Teknolojisinde açık yakıt çevrimi geçerlidir. Yakıt gene lityum flüorür ile karışık uranyum flüorür tuz karışımıdır. Şirketin ABD kolu Haziran 2018’de ABD Enerji Bakanlığı’ndan 3.15 milyon dolar destek fonu almıştır. Yüksek sıcaklıktaki ısı ve elektrik üretimi söz konusudur.

Transatomic Power Ltd: ORNL-MSRE modeline göre tasarlanan bu ETR’de düşük zenginlikte uranyum flüorür yakıt kullanılmakta ve reaktörün esas amacının enerji üretiminin yanısıra konvansiyonel reaktörlerden çıkarılmış olan kullanılmış yakıtlar içindeki çok uzun yarılanma süreli, yüksek aktiviteli transuranyum elementlerini (aktinitler) parçalayarak atık miktarını düşürmektir.

ThorCon (Martingale Inc.): Lityum flüorür, berilyum flüorür, hafifçe zenginleştirilmiş uranyum flüorür ve thoryum flüorürden oluşan tuz karışımını ergimiş halde yakıt ve soğutucu olarak kullanan ThorCon reaktörü, grafit yavaşlatıcılı thermal nötron spektrumunda çalışan bir ETR’dir. Modüler sistemde her biri 250 Mwe gücünde 4 üniteli 1000 Mwe olarak tasarlanmaktadır. Dev tanker yapımında olduğu gibi yüzen gemilerde inşa edilmesi ve kullanılacak yere yüzerek getirilmesi mümkündür. Endonezya hükümeti kendi toryum kaynaklarını enerjiye dönüştürebilmek maksadıyla ThorCon reaktörü ile ilgilenmekte ve değerlendirme çalışmalarını sürdürmektedir.

Doç.Dr.Çetin ERTEK

04.05.2019