Yüksel Atakan, Dr.Radyasyon Fizikçisi, Almanya, ybatakan@gmail.com
Yerkabuğundaki ve sulardaki doğal radyoaktif maddeler
neler?
Yerkabuğunda (toprakta,
kayaçlarda) doğal olarak bulunan özellikle uranyum ve toryum ile bunlardan türeyen
radyum 226, radon 222, polonyum 210 ve kurşun 212 gibi daha bir dizi
radyoizotop zamanla yeraltı sularına geçiyor. Özellikle granit ve kristalin
kayalarla daha çok uranyum bulunuyor. Toprakta ortalama olarak 3 ppm kadar
doğal uranyum var. Bu miktar 10 tonluk
bir kamyon toprağa bir çorba kaşığı kadar (30 gram) uranyum’un homojen olarak
karıştırılması demek. Doğal uranyumda %99 U 238 ve %0,7 oranında da U235 var. Yeraltı suları bilindiği gibi yeryüzüne ya kaynak
suları olarak çıkıyor ya da açılan kuyulardan alınıyor. Musluklarımızdan akan genellikle baraj gölü
suları gibi kullanıp içtiğimiz yüzeysel sularda da radyoaktif maddeler az da
olsa var. Sulardaki doğal radyoaktif maddeler suların kullanılması (duş, yemek
yapmak gibi) ya da içilmesi yoluyla doğrudan ya da bitki ve hayvanlar yoluyla dolaylı
olarak insan vücuduna giriyor. Vücudumuza alınan zararlı olabilecek her
maddede olduğu gibi, içme sularında da bunlardan ‘ne miktar olduğu?’ sağlığımız
için önemli. Radyoaktif maddelerin kullandığımız ve içtiğimiz
sulardaki miktarının ölçümlerle belirlenmesi ve bunların vücutta ne kadar
radyasyon dozu oluşturabileceğinin hesaplanması gerekiyor. İlk adım olarak,
gösterge ölçümleri denebilecek ‘toplam alfa’ ve ‘toplam beta’ ölçümleri
yapılıyor. Bunlar, sırasıyla, suda bulunan alfa ya da beta ışınları saçan
radyoaktif maddelerin toplam miktarlarının (toplam alfa ya da toplam beta
radyoaktivitelerinin Becquerel/Bq/ olarak ) belirlenmesidir. Bu ölçümler, suda
uranyum, radyum, radon gibi radyoaktif maddelerden (radyoizotoplardan)
hangilerinin bulunduğunu göstermediğinden gösterge niteliğindedir. Bu ölçümler
sonucunda, belirli gösterge sınır değerleri aşılırsa o zaman ayrıntılı olarak
önemli her bir radyoizotopun ölçümü gerekiyor.
Gösterge sınır
değerleri Toplam alfa için: 0,1 Bq/litre, Toplam Beta için: 1 Bq/litre ve
Trityum için: 100 Bq/litre olarak gerek uluslararası kurumlarca gerekse 25730
sayılı yönetmelikte belirlenmiştir. Suların içilmesi yoluyla, vücuda alınabilecek
tüm radyoaktif maddelerden vücutta oluşabilecek radyasyon dozunun 0,1 mSv’in
altında kalması da bu yönetmeliğe göre gerekiyor.
Almanya’da halk
genellikle şişe suları (yeraltı suları, maden suları) içiyor. Başta Almanya
Radyasyondan Korunma Kurumu (BfS), olmak üzere çeşitli eyalet kurumları,
üniversite laboratuvarları ve özel kuruluşlar (örneğin foodwatch, Greenpeace)
şişe (maden) sularındaki doğal radyoaktif maddeleri ölçümlere belirliyorlar ve
suların içilmesi sonucu vücutta oluşabilecek radyasyon dozlarının
hesaplanmasıyla ilgili çalışmalar yaparak bunları internet sitelerinde yayımlıyorlar /1,2,3
/.
Almanya genelinde
650 kadar şişe suyu çeşiti (markası) bulunuyor. Bunlarda ne kadar radyoaktivite
bulunduğu, şişe suları markalarından
oluşan listelerde Becquerel(Bq) olarak verildiği gibi ayrıca uranyum miktarı
litrede mikrogram (µg/litre)
olarak veriliyor. Doğal uranyumun özgül radyoaktivitesi 25380 Bq/gram olup (her
gram doğal uranyumun, her saniye, 25380 adet atom çekirdeği bozunuyor/parçalanıyor)
, buradan vücuda alınan mikrogram doğal uranyum başına vücutta ne kadar Bq
radyoaktivite bulunduğu hesaplanabiliyor. Ancak burada belirtmek gerekir ki,
uranyumun radyasyon yoluyla vücuda zararlı olabilecek etkisini oluşturacak
uranyum miktarı, kimyasal zehirliliğini oluşturacak miktarın çok üstündedir. Bu
nedenle uranyumun kimyasal zehirliliği ön plana alınıp kişinin vücut ağırlığının kg’ı başına, sindirim
yoluyla vücuda günde en çok alınabilecek miktar olarak 0,6 mg değerini Dünya Sağlık Örgütü (WHO) öneriyor (70kg’lık bir kişi için, bu,
42 mg uranyum demek). Ayrıntılar için bkz./4/.
İçme sularındaki
bazı ülke ve kurumların önerdiği sınır değerler (gösterge değerleri) Çizelge 1’de
bulunuyor. Bu değerlere ulaşıldığında paniğe kapılmamayı, gerçek durumun daha
ayrıntılı analizlerle ortaya çıkarılması gerektiğini, ilgili önlemlerin
alınmasını ya da uranyumu yüksek suların
halka ulaşmasının önlenmesi en son çözüm olarak öneriliyor.
BfS yaptığı bir
çalışmanın teknik raporunda 401 çeşit (marka) şişe suyunda radyum 226, radyum
228, uranyum 234, uranyum 235, uranyum 238, polonyum 210, Kurşun 210 und
Aktinyum 227 ölçüldüğünü ve her bir suyun içilmesiyle vücutta oluşabilecek
radyasyon dozlarını çeşitli yaş grupları için internette yayımlıyor /1 /. Bu
çalışmada küçük çocukların yılda 170 litre, yetişkinlerin ise 350 litre su
içtikleri varsayılıyor. Sonuç olarak Almanya’da içme sularından bir kişinin
vücudunda oluşacak yıllık dozun,
ilgili yönetmeliklerin ön gördüğü sınır değer olan 0,1 mSv’in altında kaldığını, BfS açıklıyor.
Bu doz, Almanya’da doğal radyasyondan alınan yıllık ortalama doz
olan 2,1 mSv’in %5’i kadardır.
AYRINTILAR (Konuyla yakından ilgilenenler için)
Çizelge 1: İçme Sularındaki Uranyum İçin Yönlendirici Gösterge Sınır Değerleri
:
Almanya Senatosu 2010 yılında yetişkinler için
içme sularındaki uranyumun litrede 10 μg’ın altında kalması gerektiğini
belirledi. Bebekler için: 2 μg/litre
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) : 15μg/litre
Besinlerle doğal uranyum günde 1-4 mg arası vücuda giriyor.
TDI: Vücuda girecek günlük tolerans değeri:
0,6mg/kg vücut ağırlığı: 70 kg için 42 mg uranyumun altında kalınmalı.
WHO: İçme sularındaki uranyum
derişimi genellikle 1 mg/litre’nin çok altında ölçülüyor.
700 mg/litre derişimi olan kuyu
suları da olabiliyor.
ABD'nin Çevre Koruma Örgütü (EPA:
Environmental Protection Agency) sudaki doğal uranyum için sınır değer olarak
30 μg / litre'yi öngörüyor.
Uranyum’un yanı sıra, sularda radon ölçümlerinin de yapılması ve yüksek radon derişimli sularla ilgili önlemlerin alınması da gerekebiliiyor/6/.
Çizelge 2: Almanya’da içme
sularındaki radon gösterge değerleri aşıldığında vücutta oluşacak dozlar
ve önerilen önlemler aşağıdaki çizelgede bulunuyor /6/
|
Sudaki radon derişimi
(Rn 222 + bozunma ürünleri Po210 ve Pb212) (Bq/litre)
|
Vücutta oluşacak doz (mSv/yıl)
|
Bu derişimdeki sudan yıl boyunca içildiğinde alınacak önlemler
|
|
≤ 100
|
≤ 0,1
|
Derişim düşük
önleme gerek yok
|
|
300 - 1000
|
0,2 - 0,3
|
3 yıl içinde
derişimin düşürülmesi ve ilgili önlemlerin planlanması
|
|
≥ 1000
|
≥ 0,3
|
Kısa sürede
önlemler alınmalı
|
Not: Doz hesabında,
bir yetişkin kişinin, radonlu sudan yılda 350 litre içtiği varsayılmış ve
radonun sindirim doz katsayısı olarak da 3,5 nSv/Bq kullanılmıştır /Y.A./
Çizelge 3: Sindirimle vücuda alınan suda bulunabilecek radyoizotopların doz katsayıları
(mSv / Bq) /7/
|
Toryum dizisi
|
Uranyum dizisi
|
|
|
Th-232 2.3 x 10-4
Ra-228 6.6 x 10-4 Th-228 7.2 x 10-5 Ra-224 6.3 x 10-5
Th-232 (doğal) 1.0 x10-3
|
U-238 4.5 x 10-5
U-234 5.0 x 10-5 Th-230 2.1 x 10-4 Ra-226 2.8 x 10-4 Pb-210 7.0 x 10-4 Po-210 1.2 x 10-3
U-238(doğal) 2.5x10-3
|
Açıklama: Vücuda bu radyoizotoplardan
herhangi biri sindirim yoluyla girdiğinde, Becquerel başına mSv
olarak, burada gösterildiği kadar, radyasyon dozu oluşuyor. Görüldüğü gibi en çok dozu, doğal uranyum,
Polonyum 210 ve
doğal
toryum oluşturuyor.
|
Çizelge 4: İSVİÇRE MADEN SULARINDA ÖLÇÜLEN RADYOAKTİF
MADDELER VE SINIR DEĞERLER /8/
Zehirlilikleri / özgül radyoaktiviteleri çok yüksek
(1.Grup) radyoizotoplar için:
Pb210, Po210, Ra226, Ra228Ra,Th230, Th232,Pa231 için gösterge sınır değer: 1 Bq/Litre
Pb210, Po210, Ra226, Ra228Ra,Th230, Th232,Pa231 için gösterge sınır değer: 1 Bq/Litre
Zehirlilikleri / özgül radyoaktiviteleri çok yüksek
olmayan (2.Grup) radyoizotoplar için:
Ra224,
Th228, U234, U235, U238 için gösterge
sınır değer: 10 Bq/L (Almanya’da da aynı
değer)
Tritium için gösterge sınır değer: 1000 Bq/Litre (Almanya’da 100 Bq/Litre
Sezyum (Cs134 ve Cs137) için gösterge sınır değer 10 Bq/Litre
Tritium için gösterge sınır değer: 1000 Bq/Litre (Almanya’da 100 Bq/Litre
Sezyum (Cs134 ve Cs137) için gösterge sınır değer 10 Bq/Litre
Not: İsviçre maden sularında ölçülen doğal uranyum
miktarı en çok: 9 µg/Litre
Yeraltısuyundaki radonun zamanla değişimi
ABD, EPA
(Envıronmental Protection Agency)‘nin bir raporunda / / içme suyu olarak
kullanılan 14 kuyudan alınan 1468 örnekte yapılan periyodik radon derişimi ölçümlerinde,
yeraltı suyundaki radon derişiminin değişimi araştırılmış ve radon değerlerinin
%97’sinin zamanla ortalamanın %30’luk
bölgesinde kaldığı belirlenmiştir /14/.
TÜRKİYE’de DURUM
Kentlerin şebeke sularındaki ölçümler
Ülkemizde şebeke
sularındaki radyoaktivite ölçümleri sonuçları TAEK internet sayfalarında
yayımlanıyor. Bu ölçümler, yukardaki çizelgelerde verilen uranyum, radyum,
radon gibi ayrıntılı radyoizotop analizlerini değil, sadece toplam alfa ve toplam beta gösterge
değerleriyle trityum ölçümlerini kapsıyor. Toplam alfa değeri, radyoaktivitesi
ölçülen suda bulunan alfa tanecikleri yayınlayan tüm radyoizotopların toplam
radyoaktivitesini Becquerel (Bq) olarak gösteriyor.Toplam Alfa
radyoaktivitesinin yönlendirici gösterge sınır değeri, ilgili yönetmeliğe göre
litrede 0,1 Bq ‚dir. Toplam beta da benzer olarak sudaki beta yayınlayıcı
radyoizotopların toplam radyoaktivitesini gösteriyor. Toplam Beta aktivitesinin
gösterge sınır değeri ise litrede 1 Bq‘dir. Trityum için gösterge sınır değer litrede
100 Bq’dir. İçme sularındaki her çeşit radyoaktif maddelerin toplamı yoluyla
vücutta oluşabilecek radyasyon dozunun, ilgili yönetmeliğe göre 0.1 mSv’in
altında kalınması gerekiyor.
Özellikle büyük
kentlerde hangi şebeke/lerde radyoaktivite ölçümlerinin yapıldığı TAEK internet
sayfalarında yer almıyor.
Orman ve Su
İşleri Bakanı Sn.Veysel Eroğlu'nun Twitter üzerinde başlattığı musluk suyuyla
ilgili anket sonuçlarına göre: - Eroğlu'nun "Evinizde şebeke suyu içiyor
musunuz?" sorusuna yanıt veren 2524 kişinin yüzde 63'ü nün, 'hayır' yanıtı
verdiği basında yer alıyor (22 kasim 2015 Hürriyet). Buradan, halkın üçte ikisinin damacana ya da şişe
suları içtiği ortaya çıkıyor.
Damacana ya da şişe sularındaki ölçümler (Kaynak, memba ya da
maden suları adında)
Yerin derin katmanlarından yeryüzüne çıkan ve geçtiği kayaçların jeolojik
özelliklerini taşıyan, yeryüzüne çıkarken aldığı minerallerle zenginleşen
mineral oranı yüksek sulara maden suyu/kaynak ya da memba suları denildiğini
biliyoruz. Bunların Türkiye coğrafyasındaki dağılımı Şek.1'de gösteriliyor.
Bu çeşit sular genellikle damacana ya da
şişelerde satışa sunuluyor. Bunlarda sadece ruhsat alınırken bir tek (Toplam Alfa ve Toplam Beta)
radyoaktivite ölçümü yapılıyor, kontrol ölçümlerinin yapıldığı ise bilinemiyor .
Küçük yerleşim yerlerinde, köylerde sularının çeşmelerden alındığı, içildiği ve
kullanıldığı bilinir. Çeşme sularında
herhangi bir ölçüm yapılıp yapılmadığıyla ilgili bir bilgiye ise yayınlarda
rastlanmıyor. Bu konudaki ayrıntılar için diğer sayfadaki ‚Sempozyum Notlarına‘ ve
Türkiye haritası /9/ üzerindeki çok sayıdaki maden sularının dağılımına bkz. HARİTA EN AŞAĞIDAKİ SAYFADA
Almanya’daki bir kuruluş dünyadaki 1360 marka içme suyunda, Hollanda’da yapılan uranyum
ölçümlerini uzun bir listede yayımlıyor
/5/. Bu listede yer alan Türkiye kaynaklı sular ve bunlarda ölçülen uranyum
miktarları litrede mikrogram (µg/litre) olarak Çizelge 5‘de bulunuyor
(Türkiye’de İçme sularında uranyum analizleri yapılmıyor ve yapılması gereği de
ilgili yönetmelikte ön görülmüyor):
Çizelge 5: Hollanda’da ölçülen bazı kaynak
sularımız
Türkiye sularının markası Suda ölçülen uranyum miktarı (µg/litre)
Anatolya Klasik: 0,51
Aquafina 0,0
Aroma 0,17
Beypazarı 0,46
Çamlıbel 0,05
Danone Hayat 2,0
Efe 40,31
Gökova
0,75
Hamidiye
0,0
Hayat
1,47
Kınık
0,11
Kızılay
0,70
Kızılcahamam
6,06
Kristal
1,16
Labranda 0,23
Özkaynak 1,96
Pınar Madran 1,82
Pure Life Nestle
0,0
Ref alps 0,0
Şeker 0,26
Şifa 0,12
Sırma 0,07
Türkuaz
0,25
Uludağ 0,27
Not: 0,0 değeri, uranyum
derişiminin ölçü aleti duyarlığının altında ya da: uranyum yok denecek kadar az
anlamında kullanılıyor /5/.
Bu listeden
görüldüğü gibi bir çok suda uranyum miktarı düşüktür. Efe Madran suyunda ise
uranyum miktarı çok yüksektir. Kızılcahamam suyunda da oldukça fazla uranyum
bulunuyor. Bu listedeki kaynak suları, kontrol analizleriyle daha ayrıntılı incelenmeli, özellikle Efe
maden sularıyla ilgili herhangi bir önlem gerekip gerekmediği ortaya
çıkarılmalıdır. Diğer sulardaki kontrol ölçümlerinde, uranyum değerleri Çizelge
5’deki kadar düşük kalıyorlarsa (ya da sonuçlar gösterge sınır değerleri olan yetişkinler
için litrede10 mikrogram, bebekler
için litrede 2 mikrogram’ın altındaysa),
bu suların içilmesinde uranyum
yönünden bir sakınca bulunmamakla birlikte, diğer radyoizotoplar ölçüldükten
sonra sonuca göre karar verimelidir.
Listedeki Efe
Madran suyundaki litrede 40 mikrogram’lık uranyum miktarı, gösterge sınır değerlerinin çok üstündedir.
Ancak, bunun radyoaktivitesi sadece 1 Bq kadar düşüktür (Doğal uranyumun özgül
radyoaktivitesi: 25380 Bq/gram). Uranyumun, vücuda radyasyon etkisinden önce, kimyasal
zehirliliğinin belirleyici olduğuyla ilgili,
ayrıntılar için bkz. /5/.
Doğu Karadeniz içme sularında radon ölçümleri
Bu
bölgede yapılan Radon 222 ölçümlerin sonuçları yaklaşık olarak 5 ile 18
Bq/litre arasında değişiyor /10/
Konya yeraltı sularında yapılan radon
ölçümlerinin sonuçları
Konya
merkezde musluk suları yeraltı sularından sağlanıyor. Selçuk üniversitesinin
yaptığı bir bilimsel çalışmada, kuyulardan alınan örneklerdeki Radon miktarı, bahar ve yaz mevsimlerinde ölçülmüş ve litrede
30 Bq’in altında kaldığı belirlenmiştir /11 / Bu çalışmada da, b izim de
vurguladığımız gibi, benzer su analizlerinin yurt genelinde içme sularında
yapılması ayrıca sadece radon miktarının belirlenmesiyle kalınmaması, bunun yanı sıra diğer radyoizotopların da
ölçülmesinin yararlı olacağı öneriliyor.
Türkiye’deki kaplıca sularındaki (termal sulardaki) radon
ölçümleri
Türkiye’de kaplıca
sularında radon ölçümleri 1946 yılında Prof.Dr. Kerim Ömer Çağlar ve
arkadaşlarının bilimsel araştırmalarıyla başlıyor /12/. Bursa ve İnegöl
çevresindeki çeşitli kaplıca sularında ölçülen radon radyoaktivite değerleri
litrede Becquerel (Bq/L) olarak 6 ile 209 arasında değişim gösteriyor ( Eski,
EMAN = 10 -10
Curie/litre birimiyle verilen
değerler, yeni birim Bq/litre’ye
çevrilmiştir). Ancak 70 yıl önceki bu ölçüm sonuçlarının, bugün
geçerliliği için yeni ölçümler gerekiyor. Yeraltına sızan yağmur ve diğer
sularla, ayrıca tektonik hareketler, sıcaklık değişimi gibi daha bir dizi
nedenlerle yeraltı suyunun kimyasının zamanla değişeceği açıktır.
Yeni
araştırmalarda Bursa bölgesindeki termal suların radon
aktiviteleri 2.5 - 83 Bq/L (Gurler O. ve ark. 2010 /15/) arasında ölçülmüştür.
Dr.N. Çelebi’nin Türkiye’nin çeşitli kaplıcaları için verdiği radon ölçüm
değerleri 380 Bq/L’nin altındadır /4/, sayfa 95).
Konya bölgesindeki
termal kaynaklarda F.Özdemir radon 222 derişiminin ilk baharda 70 Bq/L’in altında,
yaz mevsiminde ise 35 Bq/L’nin altında kaldığını ölçüm sonuçları olarak açıklıyor
/16/.
Batı Anadolu termal
suları için radon derişimlerinin 6 Bq/L
ve Afyonkarahisar için 45 Bq/L
altında kaldığı/16/ nolu yayında da
veriliyor. Seferihisar çevresindeki termal sularda radon derisimi genellikle
çok düşük olup 56Bq/L’nin altındadır/17/.
Yukardaki değerler,
Almanya ve Avusturya’daki radon kaplıcalarında ölçülen 3000 Bq/litre‘nin
üzerindeki değerlerle karşılaştırıldığında çok düşüktür (Ayrıntılar için Bkz.
/4/). Bu gibi yüksek radon derişimli kaplıcalara giren örneğin romatizmalı
hastaların günde sadece 20 dakika suda kalmaları sağlandığından vücudun aldığı
radyasyon dozu da sınırlı kalıyor. 10 günlük banyo uygulamasında radondan
vücudun aldığı doz, doğal radyasyon dozunun altındadır.
Öte yandan
Türkiye’deki bazı ‚içmelerde ‘3200 Bq/L’ye varan yüksek radon aktiviteleri
ölçülmüştür Bkz. /4, sayfa 83/. İçmeler adındaki bu suların çevredekilerce
ne ölçüde içildiğiyle ilgili bir bilgiye ise literatürde rastlanmıyor. Bu sularda, radonun yanı sıra uranyum ve
diğer önemli radyoizotopların ölçülmesi ve çevre halkının günde bu sulardan ne
kadar içtiği araştırılarak önlemlere gerek olup olmadığı belirlenmelidir.
Sonuç olarak Türkiye’de, halkın içtiği kaynak sularıyla, farklı şebeke sularında, (özellikle uranyum, toryum ve bunların bozunma ürünlerinin yüksek olduğu topraklardaki sularda) Almanya ve İsviçre‘deki gibi çok daha ayrıntılı radyoizotop ölçümlerinin yapılmasının gerektiği açıktır /Bkz.Şekil 2/ (Sempozyum Notlarıyla ilgili önceki yazımıza bkz.).
Not: Bu yazının
kısaltılmış şekli, Bilim ve Gelecek dergisinin Şubat 2016 sayısında
yayımlanmıştır.
……………………….
/1/http://www.bfs.de/SharedDocs/Downloads/BfS/DE/berichte/ion/20060812Mineralwasser2.pdf?__blob=publicationFile&v=1
/4/ Radyasyon ve Sağlığımız? kitabı, Y.Atakan, Nobel Yayınları 2014
(USCEAR, WHO, IPA ve BfS değerleri Sayfa 20, 76 bkz.)
/5/ http://www.strahlentelex.de/uran_Mineralwasser-Messwerte.htm
(Cesitli ülkelerin ve Türkiye maden sularında ölçülen uranyum değerleri)
/6/http://www.fsev.org/fileadmin/user_upload/05_SSP/Probeartikel/Probeartikel_2014_1.pdf
/7/ Doz katsayıları: APPROVED PROCEDURE FOR DOSE
ASSESSMENTGUIDELINE RSG05 /1997
/8/ Kant. Laboratorium BS Seite 1 von 4 Mineralwasser_2012.doc 21.08.2012 , Dr. M. Zehringer Mineralwasser /Elemente, Radioaktivität
/9/ Türkiye’de kaynak sularının
dağılımı, Ş.Şimşek (internete bkz).
/10/ Doğu Karadeniz Bölgesi içme
sularında Radon 222 analizleri Nevzat Damla et.all.Karadeniz Teknik
Üniversitesi
/11/Konya içme sularında Radon 222
ölçümleri, Selçuk Üniv.
/14/ Variation of 222Rn in Public Drinking Water
Supplies. Drane, W. K.; York, E. L.; Hightower, J. H. III; Watson, J. E. Jr.
Health Physics, Dec.1997
/15/ Gurler O, Akar U, Kahraman A, Yalcin S, Kaynak G, Gundogdu O.
Measurements of Radon Levels in Thermal Waters of Bursa Turkey. Fresenius
Environ Bull. 2010;19:3013-3017.
/16/ Konyanın termal sularında 222Rn konsantrasyonu değişiminin
incelenmesi Fatih ÖZDEMİR Aralık-2013 KONYA Selçuk Üniv.
/17/ Termal Suların Radyoaktivite ve Kimyasal İçeriklerinin İncelenmesi; İzmir, Seferihisar
Bölgesi Örneği Berkay Camgöz et.all. Ekoloji 19, 76, 78-87 (2010) doi:
10.5053/ekoloji.2010.769
Şekil 1:
Şekil 2: Toplam Alfa ölçümünde alınan
sonuçlara göre yapılabilecek radyoaktivite analizleri
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder