Çok yüksek hızlardaki parçacıkları kafa kafaya
çarpıştırarak daha küçük parçalara bölmek ve elde edilen parçacıkların maddenin
temel yapı taşı olup olmadığını araştırmak, maddeyi anlama çabalarının
günümüzdeki aşamasıdır.
1)
CERN’de 7 TeV’lik protonlar, 7 TeV’lik protonlarla kafa kafaya
çarpıştırılmıştır. (eV= bir elektronun 1 volt’luk gerilim altında kazandığı
kinetik enerjidir; TeV, bu enerjinin trilyon katıdır.)
2)
CERN’de 100 metre yerin altına kazılmış 27 km uzunluğundaki dairesel
tünelde, protonlar, 8.3 Tesla şiddetindeki manyetik alan içindedir. Bu
manyetik alanın şiddeti dünyanın manyetik alanının 100.000 katıdır.
3)
Bu manyetik alan şiddeti ancak 12.000 amperlik elektrik akımı ile
sağlanır. Bu şiddette bir akım, ancak süper iletken kabloların -271 °C
sıcaklıktaki sıvı helyum banyolar içine yerleştirilmesi ile elde edilir.
4)
Bu hızda hareket eden protonların kütlesi, protonların durgun kütlesinin
tam 14.000 katıdır.
5)
Senede ortalama biriken bilgi 10 milyon GigaByte’dır. Bu 20
milyon CD-ROM’un içerdiği bilgiye denktir.
6)
Gelişmiş ülkelerde 10.000 kadar bilim insanı doğa gizemlerini ortaya
çıkaracak anlamlı bilgiler elde etmenin stratejisini şöyle
özetlemektedirler; on binlerce
bilgisayar ve belleği iletişim teknolojileri kullanarak koordineli bir
şekilde yönetmek.
7)
Protonlar saniyede 800 milyon kez çarpışıyorlar. Çarpışmalardan
sadece milyonda biri deneyin ilgilendiği bilgileri verir.
8)
Altın atomları, altın atomları ile çarpıştırılarak laboratuvarda, güneşin
en sıcak noktasının 250.000 katı sıcaklık (3 trilyon °C) elde edildi. Bu
sıcaklıkta çekirdeğin içindeki protonlar, nötronlar, kuarklar erir. Cismin 4
haline (katı, sıvı, gaz, plazma) bir de erimiş çekirdek hali eklendi.
9)
Bu deneyler, yüksek gerilim mühendisliği, düşük sıcaklıklar ve malzeme bilimlerinde
çığır açacaktır.
Doç.Dr. Çetin Ertek
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder